کمیته بین المللی صلیب سرخ از سال ۱۹۸۸ میلادی خدمات بازتوانی فزیکی و اجتماعی را برای افراد دارای معلولیت در افغانستان ارائه کرده است. کمیته بین‌المللی صلیب سرخ با درک تأثیر عمیق درگیری‌های مسلحانه چندین دهه و زیرساخت‌های محدود مراقبت‌های صحی، برنامه جامعی را برای حمایت از افراد دارای معلولیت ایجاد کرد. این برنامه از طریق هفت مرکز بازتوانی فزیکی در فیض آباد، گلبهار، هرات، جلال آباد، کابل، لشکرگاه و مزارشریف اجرا می شود.
کمیته بین‌المللی صلیب سرخ از طریق برنامه بازتوانی فزیکی خود، بیش از ۲۰۰۰۰۰ افراد دارای معلولیت را در افغانستان حمایت می‌کند. این برنامه چندوجهی طیف گسترده‌ای از کمک‌ها را در بر می‌گیرد که نه تنها با هدف احیا تحرک فزیکی، بلکه با هدف ارتقای مشارکت اجتماعی و اقتصادی و تقویت مشارکت فعال افراد دارای معلولیت در جوامع خود انجام می‌دهد.
این برنامه خدمات بازتوانی فزیکی از جمله نصب پروتز و ارتز، جلسات فیزیوتراپی و بازدیدهای منظم در منزل برای نظارت بر پیشرفت بیمار و تضمین تداوم مراقبت ارائه می‌دهد. فراتر از حمایت از بازتوانی فزیکی، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ متعهد است با ارائه کمک‌های متناسب در زمینه‌هایی مانند آموزش، تعلیم حرفه‌ای، فرصت‌های مالی خُرد و فرصت‌های شغلی، استقلال بلندمدت و مشارکت اجتماعی را تشویق کند. علاوه بر این، این برنامه مشارکت در فعالیت‌های ورزشی و تفریحی را به عنوان وسیله‌ای برای توانمندسازی، ایجاد اعتماد به نفس و ارتباط اجتماعی ترویج می‌دهد.
مهرناز: چهره‌ای که از امید می‌درخشد!
پس از روزها بارش بی‌وقفه، یک دیوار گلی قدیمی در خانه مهرناز روی پایش فرو ریخت و پایش را چنان ویران کرد که دیگر قابل ترمیم نبود. درد شدید بود، اما زخم‌های عمیق‌تر هنوز در راه بودند. در آن زمان، مهرناز هیچ درکی از زندگی با معلولیت نداشت. او نمی‌فهمید که چگونه دنیایش – که زمانی پر از حرکت، بازی و امکانات بود – ناگهان تغییر کرده است.
او اخیراً یک پای مصنوعی (پروتزس) را در مرکز بازتوانی فزیکی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در فیض آباد بدخشان دریافت کرد. امروز زندگی او تغییر کرده است و برای اولین بار می تواند به تنهایی بایستد و راه برود.
مهرناز حالا مشتاق دویدن و بازی با بچه های دیگر است. با هر قدمی که بر می دارد، در مسیری به سوی آینده ای روشنتر پیش می‌رود.
حسنا ولی زاده، متخصص پروتز و ارتز در فیض آباد می گوید: «دیدن چهره شاد مهرناز همه تلاش ما را ارزشمند می کند.»
داستان مهرناز نمادی از امید است و اینکه چگونه بازتوانی فزیکی می‌تواند زندگی یک کودک را تغییر دهد.
سودابه: نماد قدرت و مقاومت
در سال ۲۰۱۴، هنگامی که یک تصادف جاده‌ای باعث شد تا سودابه دچار آسیب نخاعی شود که تنه و اندام تحتانی او را فلج کرد، زندگی سودابه تغییری ویرانگر را دید. سودابه می‌گوید: «هفته‌ها که به ماه‌ها تبدیل می‌شدند، زخم‌های فشاری ایجاد می‌شد و به یاد بی‌حرکتی و ناامیدی فزاینده‌ام تبدیل می‌شد».
او به مرکز بازتوانی فزیکی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در گلبهار، کاپیسا روی آورد و یک روال شدید را دنبال کرد تا دوباره بایستد و راه برود. اما بازیابی تحرک تنها بخشی از سفر او بود. سودابه همچنین به برنامه ادغام مجدد اجتماعی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ پیوست و لیسه را پس از پنج سال تحصیل در خانه به پایان رساند. اشتیاق او برای خدمت به مردم سپس او را به دنبال حرفه‌ای در مراقبت های بهداشتی سوق داد.
امروز سودابه به عنوان مسئول پذیرش در یک شفاخانه دولتی کار می‌کند و از تجربه و توان خود برای حمایت از دیگران استفاده می کند.
تمیم: عزم و اغاز جدید
تمیم، ۱۴ ساله، با یک ناتوانی جسمی مادرزادی به دنیا آمد که باعث تغییر شکل هر دو پای او شد. وضعیت او با بزرگ شدن بدتر شد و یک پا ۱۱ سانتی متر کوتاهتر از پای دیگر بود که حرکت را به طور فزاینده‌ای دشوار می‌کرد.
تمیم می‌گوید: «در سال ۲۰۱۷ خانواده‌ام از مرکز بازتوانی فزیکی صلیب سرخ در هرات به من یک اورتُزس برای ساق پای چپم داده شد، که هم اختلاف طول و هم ناهنجاری را اصلاح می‌کرد. او می‌توانست بهتر راه برود و استقلالش که خیلی دور از دسترس به نظر می‌رسید، ناگهان در اختیارش قرار گرفت.
تمیم با تشویق کارکنان مرکز، در یک دوره زبان انگلیسی نیز ثبت‌نام کرد تا مهارت‌های خود را بالا ببرد. پس از اتمام صنف اول، مستقیماً به صنف سوم ارتقا یافت و اکنون دانش آموز مفتخر صنف پنجم است.
سفر تمیم یادآور می شود که با حمایت درست و عزم تزلزل ناپذیر، مردم می توانند هر مانعی را از بین ببرد. او اکنون به سمت فرصت‌ها و موفقیت‌های بیشتر حرکت می‌کند.
عطا الرحمن شینواری: از مبارزه تا موفقیت
ر ویلچر او را از تلاش سخت برای بهبود زندگی اش منع نکرده است. او از مرکز بازتوانی فزیکی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در شهرش کمک گرفت و برای تامین هزینه‌های پوهنتون و هزینه‌های حمل و نقل از حمایت‌هایی برخوردار شد. این به او توانایی بخشید تا با مدرک لیسانس در رشته کامپیوتر ساینس فارغ التحصیل شود.
بعداً، عطا الرحمن یک دوره کارآموزی را در ترمیم موبایل از طریق برنامه آموزش حرفه‌ای کمیته بین المللی صلیب سرخ برای افراد دارای معلولیت به پایان رساند. سپس مهارت خود را به کار گرفت و کارگاه خود را راه اندازی کرد. عطا الرحمن همچنین قرضه را از کمیته بین‌المللی صلیب سرخ برای ایجاد یک تجارت پایدار و حمایت از خانواده‌اش دریافت کرد.
او می‌گوید: «به لطف کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، دیگر احساس تنهایی نمی‌کنم تا از چالش‌هایم غلبه کنم و اکنون در راه خود استوار ایستاده‌ام.»
عبدالله: از تراژیدی تا پیروزی
عبدالله ۴۲ ساله با خانواده ۹ فرزندش در ولسوالی سنگین ولایت هلمند زندگی می کند. در سال ۲۰۱۰، هنگامی که او در مزرعه خود کار می کرد، ناگهان یک انفجار شدید همه چیز را به آشوب کشید و او را بی‌هوش کرد.
زمانی که عبدالله به هوش آمد، در شفاخانه با این واقعیت ویرانگر مواجه بود که باید هر دو پایش را قطع کنند – یکی بالای زانو و دیگری زیر زانو. او پس از یک ماه معالجه طبی در هلمند و کابل به خانه بازگشت، او از نظر جسمی و روحی متلاشی شده بود زیرا زندگی او برای همیشه در یک لحظه تغییر کرده بود.
او قادر به راه رفتن نبود و روی صندلی خود محصور بود، احساس درماندگی می کرد. او می‌گوید: «به این فکر می‌کردم که چگونه زندگی خانواده‌ام را تامین کنم و چگونه زندگی به حالت عادی بازگردد.»
عبدالله در حالی که دوستانش به او توصیه کردند از مرکز بازتوانی فزیکی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در لشکرگاه بازدید کند، دریچه‌ی از امید را دریافت. او ازین مرکز بازدید کرد و اولین ویلچر و دو پای مصنوعی خود را دریافت کرد. او که به اندام های جدید مجهز شده بود، برای حمایت از فرزندان و احیای زندگی خود به مزارع خود بازگشت. هر قدم برای او یک پیروزی بود.
از آن لحظه مهم، عبدالله هشت مجموعه از اعضای مصنوعی را از طریق حمایت دوامدار کمیته بین‌المللی صلیب سرخ دریافت کرده است. او می‌گوید: «فکر می‌کردم دیگر هرگز نمی‌توانم راه بروم، چه رسد به کار در مزارع، اما کمیته بین‌المللی صلیب سرخ زندگیم را به من بازگرداند.
حمیده: غلبه بر چالش ها برای توانمندسازی دیگران
حمیده در مزارشریف زندگی می کند، جایی که مرکز بازتوانی فزیکی کمیته بین المللی صلیب سرخ از سال ۱۹۹۰ از افراد دارای معلولیت حمایت می کند.
او که در کودکی به بیماری فلج مبتلا شده بود، با معلولیت زندگی می کرد. راه رفتن برای او دشوار است، حتی اگر عضؤ مصنوعی ارائه شده در مرکز، تحرک او را آسان کند. حمیده همچنین مسئولیت بزرگ کردن فرزندان خود را به تنهایی بر عهده دارد.
اگرچه زندگی مانند یک نبرد سخت به نظر می رسید، حمیده حاضر نشد که ناامیدی آینده اش را تعریف کند. او که به بخش بازتوانی اجتماعی مرکز در مزارشریف معرفی شد، در یک دوره یک ساله خیاطی ثبت‌نام کرد و برای کسب درآمد و مراقبت از فرزندانش یک مغازه خیاطی افتتاح کرد.
با شروع کسب و کار، فروشگاه او به زودی به یک عامل برای توانمندسازی تبدیل شد. حمیده در دو سال گذشته زنان معلول دیگری را در مغازه اش استخدام کرده و مهارت های خود را به اشتراک می گذارد و به آنها دوخت لباس را آموزش می دهد.
سفر او نمونه بارز این است که چگونه عزم، همراه با حمایت می تواند حتی بر بزرگترین چالش ها غلبه کند.
گل وزیر و فاطمه: عشق پدر و مبارزه دختر
در یک روستای کوچک در شرق افغانستان، زندگی گل وزیر حول محور دخترش فاطمه می چرخد. فاطمه فقط هشت ماهه بودکه پدرش متوجه حرکت او شد. فاطمه از فلج دماغی (CP) رنج می برد، وضعیتی که بر کنترل و هماهنگی عضلات تأثیر می گذارد.
گل وزیر که مصمم بود دخترش را کمک کند راه برود و زندگی بهتری داشته باشد، خستگی ناپذیر برای درمان مناسب جستجو کرد. پس از چند ماه، او با مرکز بازتوانی فزیکی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در کابل اگاه شد، مرکزی که در فاصله چهار ساعته از خانه‌شان موقعیت داشت. گل وزیر می‌گوید: «من باید راهی برای کمک به فاطمه پیدا می‌کردم. نمی‌توانستم هزینه درمان در خارج از کشور را بپردازم، اما نمی‌توانستم که علاج ان را ترک کنم.»
در این مرکز، فاطمه خدمات بازتوانی، از جمله فیزیوتراپی که به طور خاص برای کودکان فلج دماغی طراحی شده بود، دریافت کرد. پیشرفت او، هرچند تدریجی بود، شادی بی‌نظیری را برای گل وزیر به ارمغان آورده است. او می‌گوید: بهبود یافتن فاطمه بهترین چیزی است که می‌تواند برای من اتفاق بیفتد.
بسیاری از کودکان دیگر در سراسر افغانستان داستان هایی مانند فاطمه را دارند. بیش از ۲۶۸۹۰ بیمار مبتلا به فلج دماغی در حال حاضر در هفت مرکز بازتوانی فزیکی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در سراسر کشور تحت درمان هستند که خدمات درمانی رایگان و جامع ارائه می‌دهند.
ورزش:
برنامه بازتوانی فزیکی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ هفت جمنازیوم را در سراسر کشور راه‌اندازی می‌کند که در آن افراد معلول می‌توانند در طول سال ورزش کنند. این ورزش های عبارت از بسکتبال با ویلچر، فوتسال و والیبال میباشد.
محمدالله احمدی: یک قربانی انفجار که کاپیتان تیم ملی شد
زمانی که محمدالله احمدی تنها ۱۴ سال عمر داشت، بر اثر انفجار بمب در بیرون مغازه پدرش در کابل، از کمر به پایین فلج شد. او بهبودی خود را با کمک مرکز بازتوانی فزیکی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ آغاز کرد، جایی که نه تنها از مراقبت‌های فزیکی، بلکه امید و ابزارهایی برای بازسازی زندگی‌اش دریافت کرد.
در سال ۲۰۱۰، بسکتبال با ویلچر به علاقه او تبدیل شد. او به عنوان یک بازیکن و مربی پیشرفت کرد و در نهایت کاپیتان تیم ملی بسکتبال با ویلچر افغانستان شد. او با افتخار به عنوان نماینده کشورش در مسابقات بین المللی در چین، اندونزی، ایتالیا، لبنان و تایلند و همچنین در مسابقات ملی متعدد حضور داشت.
امروز، این مرد ۴۶ ساله به عنوان نمونه ای از فداکاری و قدرت ورزش برای ادغام در جامعه عمل می کند. او می گوید: «من حال از زندگی ام راضی هستم.»
دخیل شدن در ورزش به افراد دارای معلولیت کمک می کند تا ظرفیت موجوده خود را تجربه کنند و چگونه می تواند از طریق تمرین این ظرفیت را افزایش دهد. این امر امید را باز می گرداند و اراده برای بازسازی زندگی آنها را تحریک می کند.
شمولیت اجتماعی-اقتصادی
کمیته بین‌المللی صلیب سرخ با درک نیاز به مشارکت اجتماعی-اقتصادی افراد دارای معلولیت که تحت تأثیر درگیری‌های مسلحانه یا خشونت قرار گرفته‌اند، امکان دسترسی به آموزش، فرصت‌های شغلی، قرضه‌های کوچک بدون سود، آموزش حرفه‌ای و زمینه ورزش را برای آنها فراهم می‌کند.
محفوظه: مبارزه برای امرار معاش
محفوظ در میان میلیون ها نفری است که در افغانستان به کمک های بشردوستانه نیاز مبرم دارند. دهه‌ها درگیری‌های مسلحانه، افت‌‌های طبیعی و چالش‌های اقتصادی به فقر در سراسر کشور دامن زده است، زیرا مردم برای یافتن راه‌هایی برای امرار معاش تلاش می‌کنند. در میان افرادی که بیشترین آسیب را دیده اند کودکان، سالمندان و افراد دارای معلولیت هستند.
مدت زیادی است که محفوظه، معلول و مادر دو فرزند ساکن فیض آباد بانکنوت راندیده بود. او که در فقر و بدون هیچ وسیله ای برای امرار معاش به سر می برد، می گوید که نه غذای کافی برای خوردن دارند و نه لباس کافی برای پوشیدن. یکی از همسایه‌ها مقداری از لباس‌های مستعمل شان را به فرزندانم داد. آنها باید آن را بین خودشان تقسیم کنند – یکی پیراهن را می پوشد، در حالی که دیگری شلوار را می پوشد.
کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در پاسخ به مشکلات اقتصادی، از افراد معلولی که نان‌آور خانواده‌های خود هستند، اما هیچ وسیله‌ای برای امرار معاش ندارند، حمایت مالی می‌کند. در سال ۲۰۲۴، ۶۴۸۳ معلول (۵۱۴۱ مرد و ۱۳۴۲ زن) تحت «برنامه شبکه محافظتی» کمیته بین‌المللی صلیب سرخ کمک‌های نقدی دریافت کردند تا نیازهای اساسی خود را برآورده کنند.